Yalan makinesi özellikle filmlerden görülen ve alışık olunan bir cihaz olmasına karşılık gündelik yaşamda da kullanılan bir makinedir. Adından anlaşıldığı gibi kişinin yalan söyleyip söylemediğini kontrol etmektedir.
Yalan Makinesi Ne İşe Yarar?
Yalan makinesi tanımı gereğince kişinin yalan söyleyip söylemediğini kontrol eden cihazdır. Özellikle ABD’de polis sorgulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. FBI ve CIA tarafından çok sık olarak kullanılan cihaz genelde doğru sonuçlar vermektedir. Bu cihaz ile birlikte sanığa 4 ve 6 adet arasında sensör bağlanır. Sensörlerden gelen çeşitli sinyaller de dönmekte olan kağıt üzerine grafik şeklinde kaydedilmektedir.
Söz konusu sensörlerde nefes alış hızı, nabız, kan basıncı ve terleme miktarı ölçülmektedir. Bazı makineler kol ve bacak hareketlerini de kaydetmektedir.
Yalan Makinesinin Çalışması Nasıl?
Yalan makinesi çalışması bahsedilen özelliklerin ölçülmesine dayanır. Test başladığında sanık için öncelikle basit sorular sorulmaktadır. Bunlar doğru şekilde yanıtlayacağı sorulardır. Örneğin o gün yağmur yağmışsa, yağmur yağıp yağmadığı ya da yaşadığı ülkenin adının ne olduğu gibi soruları içerir. Önce sorulan basit soruların amacı sinyallerin düzenini takip etmektir. Daha sonra ise asıl soruların sorulmasına başlanır ve sinyallerin kayda alınması devam eder.
Test esnasında bir uzman sürekli olarak grafikleri kontrol eder. Hangi sorularda sinyallerin değiştiğini kontrol eden uzman kalp atış hızı, nabız, tansiyonun yükselmesi ve terleme gibi durumlarda yalan söylendiğini anlar. Çünkü yalan özellikle baskı altında söylendiğinde bu sonuçlara yol açmaktadır. Bu konuda çok iyi eğitim almış olan uzmanlar, grafikleri okuyarak kişinin nerede yalan söylediğini çok iyi bir şekilde anlayabilirler.
Fakat yalan makinesi her zaman yüzde yüz doğru sonuçlar vermez. Kişilerin yapıları farklı olduğundan yalan makinesinde doğru sonuçlar çıkmasına rağmen kişi yalan söylemiş olabilir.
Yalan Makinesi Kesin Sonuç Verir mi?
Yalan makinesi, polis soruşturmaları ve bazı mahkeme duruşmaları gibi alanlarda yaygın olarak kullanılan bir cihazdır. Ancak, yalan makinesinin kesin sonuçlar verdiği konusunda bazı tartışmalar vardır.
Yalan makinesi, genellikle poligraf olarak da adlandırılan bir cihazdır. Çalışma prensibi, kişinin fizyolojik tepkilerini ölçerek doğru veya yanlış ifadeler yapma olasılığını değerlendirmektir. Cihaz, kalp atış hızı, kan basıncı, solunum hızı ve deri iletkenliği gibi parametreleri izler. Bunların değişimleri, kişinin stres seviyesini göstererek yalan söyleme olasılığını tahmin etmeyi amaçlar.
Ancak yalan makinesinin kesin sonuçlar verdiği iddiası tartışmalıdır. Birçok uzman, cihazın güvenilirliği ve doğruluğu konusunda şüphelerini dile getirmektedir. Yalan makinesinin sonuçları, kişinin fizyolojik tepkilerine dayandığı için, stres, anksiyete veya heyecan gibi başka faktörlerden etkilenebilir. Ayrıca, bazı kişiler doğal olarak daha sakin veya daha stresli olabilir, bu da sonuçların yanıltıcı olmasına neden olabilir.
Bazı ülkelerde, yalan makinesi test sonuçları mahkemede delil olarak kabul edilmez ve sadece soruşturma aşamasında bir ipucu olarak kullanılır. Diğer taraftan, bazı ülkelerde ise yalan makinesi sonuçları hukuki işlemlerde kanıt olarak kabul edilebilir.
Yalan makinesi kesin sonuçlar verdiği iddiası tartışmalıdır. Cihazın güvenilirliği konusunda uzmanların farklı görüşleri bulunmaktadır. Bu nedenle, yalan makinesi sonuçlarına tek başına güvenmek yerine, diğer deliller ve araştırmalarla desteklenmesi genellikle daha doğru bir yaklaşımdır.
Yalan Makinesi Aldatılır mı?
Yalan makinesi aldatma konusunda öncelikle kişinin kendisini çok iyi şekilde eğitmesi gerekir. Kan basıncı, nabız ve tansiyon gibi özellikler kolayca isteğe bağlı olarak değiştirilemezler. Örneğin kan basıncının değişmesi için dil ısırmak gibi yöntemler bulunmaktadır ancak bunlar temelde işe yaramazlar. Çünkü yalan makinesinde sadece kan basıncı değil terleme gibi durumlar da etkilidir. Aynı şekilde yalan söylerken doğruların hayal edilmesi de yine gerçek sonuçlar vermeyecektir. Fakat konuyla ilgili olarak yapılan araştırmalar yalan makinesinden kurtulmak için sürekli tedirgin olmanın işe yaradığını gösteriyor. Sorguya alınan kişi sorgunun en başından itibaren tedirgin olursa bu durumda ne zaman yalan söylediği tam olarak anlaşılmayacaktır. Fakat sürekli olarak tedirgin olması yani isteğe bağlı tedirgin olması da pek olanaklı olmadığından bu durum yine beklenen etkiyi yaratmakta güçlük yaratacaktır.
Bir diğer yöntem de sürekli olarak nefes kontrolü yapmaktır. Nefes kontrolü ile kişi sakinliğini uzun süre koruyabilir. Ancak bu durumun etkili olması için sorguyu yapan kişilerin de buna uygun davranması gerekir.